یادبود اسکان ارامنه در جلفای جدید – ارمنستان ۲۰۰۴

سونیرشیت مرتبط با ایران چاپ ارمنستان با موضوع سالگرد اسکان ارامنه در جلفای اصفهان همراه با تصویر نقاشی دیواری از کلیسای بیت اللحم جلفا با عنوان “غسل تعمید عیسی توسط یحیی تعمید دهنده در اردن”

محله جلفای اصفهان که به «جلفای نو» یا «نو جلفا» هم مشهور است، یکی از محله‌های ارمنی‌نشین و قدیمی اصفهان است که در کناره جنوبی زاینده‌رود قرار دارد. این شهر نام خود را از جلفای منطقه آذربایجان گرفته است؛ از آن‌رو که پس از کوچ بزرگ، ارمنی‌های جلفای آذربایجان، به این منطقه جابه‌جا شدند. پیشینه و تاریخچه ساخت این محله به دوران شاه عباس یکم صفوی بازمی‌گردد. این حکمران مقتدر صفوی در سال ١٦٠٥ میلادی برابر با ٩٨٣ خورشیدی، خانواده‌هایی را که در جلفای کرانه رود ارس بودند به اصفهان کوچاند. این کوچ البته در آن زمان برای ارمنیان مشکلاتی پدید آورد زیرا آن‌ها خانه و زندگی خود را از دست دادند. آن‌ها زمستان آن سال را در شهرهای طارم، خلخال، اهر و مشکین‌شهر به طور موقت گذراندند و سپس مدتی در بخش‌های دیگر اصفهان زندگی کردند تا سرانجام جلفای نو ساخته شد و در آن سکنی گزیدند. از نخستين روزهاي تكوين اين شهرك ارمني‌نشين، پنج محله به نام‌هاي ميدان بزرگ، ميدان كوچك، هاكوپ‌جان يا يعقوب‌جان و يا محله‌ي حصيرباف‌ها، چهارسوق‌قارا، اساس  اين شهرك نوبنياد را تشکیل می‌دهند. ارمنیان در دوران صفوی به ویژه دوران شاه‌عباس وضعیتی مناسب داشتند. شاه صفوی با اعطای بسیاری از زمین‌های سلطنتی به آن‌ها و نیز شرکت‌دادن‌شان در تجارت ابریشم، شرایط زندگی‌شان را بهبود بخشید. ارمنیان اصفهان اما در دوره‌های بعد یعنی زمانه حکمرانی زندیان، افشاریان و قاجارها با بی‌مهری و بی‌توجهی‌هایی روبه‌رو شدند. با همه افول و تنزلي كه پس از صفويه به جلفا حاكم شد هنوز نيز خانه‌هاي قديمي و كليساهاي باشكوه و ساختمان‌هاي آن، عظمت اين محله زيبا و مهم تاريخي را يادآورند. از جمله کلیساهای دیدنی و زیبای این شهر که مهم‌ترین آثار تاریخی این منطقه نیز به شمار می‌آیند، می‌توان به کلیسای بیدخم یا بیت‌اللحم اشاره کرد. یکی از بازرگانان ارمنی به نام خواجه پطروس این کلیسا را در دوران شاه عباس یکم صفوی ساخته است. کلیساهایی دیگر همچون مریم، گیورک، هاکوپ و مهم‌تر از همه وانک، در این محله وجود دارند. کلیسای وانک اکنون دارای یک موزه تاریخی است. همچنین باید به دیگر بناهای تاریخی مانند کوچه نمازخانه مریم، کوچه خواجه عابد، مدرسه‌های کارتارینیان مقدس و کاناتیان، میدان جلفا، محله مشهور و قدیمی چهارسو، دیر سیاه‌پوشان و باشگاه قدیمی ارامنه اشاره کرد.
پیترو دلاواله، جهانگرد ایتالیایی نیز که در دوران شاه عباس، در حدود سال ١٦١٧ میلادی برابر با ٩٩٥ خورشیدی به اصفهان سفر کرد، درباره محله‌های جدید اصفهان روایت کرده و آن‌ها را برشمرده است. او در خلال نوشته‌هایش به جلفا اشاره کرده و نوشته است «محله دیگر به نام جلفاست که سکنه آن را مهاجران جلفا تشکیل داده‌اند و همه آنها ارمنی مسیحی و ثروتمند هستند. شاه دستور داده این عده را از حوالی مرزها به اصفهان کوچ دهند تا خطر از دست رفتن آنان از بین رود و صنعتگرانشان به زیبایی هرچه بیشتر اصفهان کمک کنند».
برای به دست آوردن آگاهی‌های بیش‌تر درباره جلفا و زندگی ارمنیان در این منطقه می‌توان به کتاب «تاریخ جلفای اصفهان» نوشته «هارتون درهوهانیان» مراجعه کرد که سمت منشی‌گری کلیسای وانک را در دوره قاجار برعهده داشت است. نشر زنده‌رود در سال ١٣٧٩ این کتاب را منتشر کرده است.

تصاویری که در قسمت "فیلاتلیک گالری" مشاهده می‌کنید صرفا جهت نمایش بوده و منبع آن‌ها، مجموعه اعضای تمبریاب و سایت‌های اینترنتی می‌باشد